Co przyciąga ludzi do ryzykownych sportów, czyli nie tylko ryzyko

Opublikowany: 25-11-2018

Ostatnio aktualizowany: 24-05-2021

Dla osób postronnych sprawa często jest prosta – skoro ktoś na własne życzenie angażuje się w ryzykowne aktywności, znaczy że lubi ryzyko i robi to dla adrenaliny. W rzeczywistości jest to jednak bardziej skomplikowane i motywacji do uprawiania sportów ekstremalnych jest wiele. Wśród nich duże znaczenie ma aspekt towarzyski.

Nie dość, że motywacji jest wiele, to jeszcze zmieniają się w miarę zdobywania doświadczenia. BASE jumper Jeb Corliss zapytany o to w jednym z wywiadów, odpowiedział:

„Zmieniło się to z czasem. Robię to tak długo, że przyczyny, dla których robiłem to na początku bardzo różnią się od powodów, dla których robię to teraz. (…) Jako dziecko był jeden powód, jako nastolatek robiłem to z innego powodu, mając trochę ponad 20 lat był inny powód, a teraz jest coś innego. To bardzo złożone.” (1)

Ewert i Hollenhorst zauważyli w 1989 roku, że na początkowym etapie uprawiania ryzykownych sportów najważniejsze są takie czynniki, jak nowe wrażenia, podekscytowanie i nawiązywanie nowych znajomości. W miarę zdobywania doświadczenia pojawia się motywacja w postaci rozwoju swoich umiejętności, kariery, statusu oraz przyjaźni, natomiast na wysokim poziomie motywacje stają się bardziej wewnętrzne i obejmują świadomość samego siebie, potrzebę poczucia kontroli, osiągnięć, podejmowanie wyzwań.

Ewert, Gilbertson, Luo i Voight opublikowali w 2013 roku badanie, którego uczestnikami było 801 osób uprawiających różne ryzykowne sporty: canoeing, kajakarstwo górskie, kajakarstwo morskie lub wspinaczkę skałkową. Wzięli pod uwagę trzy grupy czynników motywujących do podejmowania tych aktywności:

Poszukiwanie doznań:

aby sprawdzić samego siebie
dla wyzwania fizycznego albo emocjonalnego
dla podekscytowania
dla poczucia osiągnięć
aby rozwinąć swoje umiejętności
aby stawić czoła ryzyku i niebezpieczeństwu

Czynnik społeczny:

dla bliskich relacji z innymi ludźmi
dla przyjaźni
aby być częścią grupy albo zespołu

Obraz samego siebie:

aby być znanym jako kajakarz morski (wspinacz… itp.)
aby pokazać innym swoje umiejętności
dla wyrażenia siebie
aby mieć kontrolę i podejmować decyzje
aby użyć swój sprzęt

Wyniki pokazały, że poziom poszczególnych czynników motywacyjnych jest różny w zależności od rodzaju aktywności, poziomu doświadczenia i płci. Na przykład poszukiwanie doznań bardziej motywuje wspinaczy, niż kajakarzy morskich i osób uprawiających canoeing. Obraz samego siebie jest najważniejszy dla początkujących kajakarzy górskich a najmniej ważny dla osób angażujących się w canoeing. Zaawansowanych wspinaczy bardziej motywują czynniki związane z obrazem samego siebie niż początkujących wspinaczy. Dla mężczyzn ważniejsze są poszukiwanie doznań i obraz samego siebie niż dla kobiet, natomiast kobiety są bardziej motywowane przez czynniki społeczne.

Jednak tym, co ogólnie okazało się najważniejsze, niezależnie od płci, rodzaju aktywności i poziomu doświadczenia, jest aspekt społeczny.

Trochę zaskoczyły mnie wyniki, chociaż zgadzam się, że aspekt towarzyski jest bardzo ważny. Sama przez kilka lat uprawiałam skoki spadochronowe, teraz jestem wciągnięta we wspinaczkę, ale w obu sportach możliwość poznania wielu fajnych i ciekawych ludzi jest dla mnie jednym z najważniejszych czynników, który sprawia, że mam ochotę podejmować te aktywności.

Kerr i Mackenzie przeprowadzili wywiady z 5 przedstawicielami różnych sportów ekstremalnych i również w ich badaniu czynnik społeczny okazał się grać dużą rolę. Jak przyznał badany przez nich kajakarz:

„Początkowo adrenalina miała duży wpływ, bo byłem nastolatkiem i nagle stało się to prawie narkotykiem. Stawialiśmy sobie wyzwania, aby pokonywać coraz trudniejsze rzeki (…). Nagle, poczułem się silny, zdrowy, sprawny… odkrywałem niesamowite miejsca. Rzeka zawsze jest świetnym sposobem na poznawanie nowych środowisk. Adrenalina jest pewnie ważna, ale było jeszcze to, że moi znajomi byli kajakarzami i stworzyliśmy krąg przyjaciół – pojawiła się też motywacja społeczna… ale główną rzeczą było doświadczenie jako całość.”

O aspekcie społecznym wspominają też w wywiadach znane osoby angażujące się w ryzykowne aktywności. Jak mówi himalaista Adam Bielecki:

„W całym tym wspinaniu ten aspekt międzyludzki jest dla mnie bardzo istotny i to co jest wyjątkowe to to, że my wchodzimy w bardzo bliskie relacje bez względu na wiek, przekonania, światopogląd itd.” (2)

Podobnie wypowiada się himalaista Janusz Gołąb:

„Każdy co innego w górach znajduje. Mnie na przykład bardzo fascynuje zawsze człowiek i dla mnie to jest wartość w górach no bo wiadomo, że góry są piękne, to są landschafty, krajobrazy, widoki, ale jakby nie było jest to nieożywiona przyroda, dość niebezpieczna (…) a ten fajny pierwiastek, który tam się pojawia to jest właśnie człowiek.” (3)

Z kolei Maja Kuczyńska, zawodniczka indoor skydivingu, tak mówi o skokach spadochronowych:

„Poznałam wielu ciekawych ludzi, dla mnie skakanie ze spadochronem to trochę taka towarzyska odmiana latania, można sobie pogadać ze znajomymi „na strefie”, spędzić z nimi czas. To taki skutek uboczny tego, że musisz czekać na skoki, ale to jest bardzo fajne.” (4)

Ryzykowne sporty niewątpliwie wiążą się ze strachem i adrenaliną, jednak to, co motywuje ludzi do ich uprawiania jest złożone z wielu czynników. Tzw. adrenalina u wielu osób wcale nie stoi na pierwszym miejscu.