Gdy niewidomy odzyskuje wzrok…

Opublikowany: 22-10-2022

Wydaje się nam oczywiste, że patrząc na jakiś przedmiot, np. kubek czy krzesło, potrafimy rozpoznać co to jest. Jesteśmy też w stanie określić, czy widzieliśmy już wcześniej daną rzecz, czy nie. Dla osób, które nie widziały od urodzenia albo straciły wzrok bardzo wcześnie i odzyskały go po wielu latach, nie jest to wcale takie łatwe zadanie.

Nasz mózg od urodzenia przystosowany jest do postrzegania świata. Zaraz po narodzinach nerw wzrokowy, którego rolą jest przenoszenie sygnałów z siatkówki oka do mózgu, łączy się ze wzgórzem i stamtąd sygnały przekazywane są do obszarów w korze mózgowej, odpowiedzialnych za przetwarzanie informacji wzrokowych. Unerwienie to jest wbudowane w nasz mózg, jednak potrzebuje on bodźców, aby nauczyć się rzeczywiście przetwarzać to co widzimy. Potrzebuje ich też po to, aby wytworzyć pamięć wzrokową. Dzięki temu potrafimy nie tylko rozpoznawać to, co widzimy, ale też pamiętamy, czy dany obiekt niedawno widzieliśmy.

Co w sytuacji, jeśli mózg nie otrzyma odpowiednich bodźców we wczesnym dzieciństwie, ale dopiero w wieku nastoletnim? Czy będzie w stanie nauczyć się rozpoznawać obiekty i wytworzyć pamięć wzrokową?

Na pytania te odpowiada opublikowane niedawno badanie Priti Gupta i współpracowników.

Indyjscy naukowcy przeprowadzili badanie u osób z wrodzoną zaćmą (straciły wzrok przed ukończeniem 1. roku życia), które przechodziły operację wzroku mając średnio 13 lat. Brali oni udział w teście pamięci wzrokowej, w którym pokazywano im 10, 20, 40 albo 80 obrazków a następnie niektóre z tych obrazków wymieszane z innymi obrazkami. Zadanie polegało na wskazaniu, czy dany obrazek był już pokazany wcześniej. Obrazki przedstawiały prawdziwe obiekty albo abstrakcyjne wzory. Test był przeprowadzony przed operacjami, bezpośrednio po operacji na każde oko (operacje były w odstępie tygodnia), następnie miesiąc później, 6 miesięcy i 12 miesięcy po operacji.

Bezpośrednio po operacjach wyniki testów były bardzo słabe. Tylko niewiele lepsze od wyników przed operacją, kiedy dzieci widziały jedynie trochę światła. Jednak już po miesiącu widać było, że dzieci są znacznie lepsze w rozpoznawaniu i zapamiętywaniu zarówno rzeczywistych przedmiotów, jak i abstrakcyjnych wzorów. Po roku ich pamięć wzrokowa była na tym samym poziomie, co osób, które widziały normalnie od urodzenia.

Pokazuje to, że mózg potrzebuje czasu, aby wytworzyć pamięć wzrokową, jednak dzięki swojej plastyczności jest w stanie to zrobić w późniejszym okresie życia, jeśli nie miał takiej możliwości we wczesnym dzieciństwie.