Patrzenie na siebie podczas wideokonferencji może mieć negatywne konsekwencje, zwłaszcza dla kobiet

Opublikowany: 04-06-2022

Od czasu wybuchu pandemii Covid-19, wiele osób przeszło na pracę zdalną, a co za tym idzie, spotkania osobiste zostały zamienione na wideokonferencje, z wykorzystaniem programów takich jak Zoom albo Teams. Programy takie mają jedną funkcję, która sprawia, że wideokonferencje różnią się istotnie od spotkań osobistych, a mianowicie podczas wideokonferencji widzimy nie tylko innych uczestników spotkania, ale także samego siebie.

Zamiast spojrzeć okazjonalnie w lustro, teraz wiele z nas patrzy się na siebie nawet przez kilka godzin dziennie. Prowadzi to do ciągłego skupienia na swoim wyglądzie, a to – jak sugerują badania – może być szkodliwe dla zdrowia psychicznego, zwłaszcza kobiet.

Uprzedmiotowienie i samouprzedmiotowienie

Żyjemy w kulturze, w której uprzedmiotowienie, czyli bycie widzianym albo traktowanym jak obiekt, często seksualny, dotyczy znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Kobiety od najmłodszych lat uczą się, że powinny wyglądać ładnie, co prowadzi do samouprzedmiotowienia, to znaczy same zaczynają bardzo mocno skupiać się na swojej urodzie i traktować jak obiekt do oglądania.

Samouprzedmiotowienie, tzn. skupienie na swoim wyglądzie może też zwiększyć się chwilowo przez różne czynniki, np. przebywanie w pobliżu lustra, robienie sobie zdjęcia albo poczucie, że własny wygląd jest oceniany przez inne osoby. Wszystkie te czynniki występują podczas spotkań na Teamsach czy Zoomie.

Myślenie o sobie jak o przedmiocie może powodować zmiany w zachowaniu zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, ale badania pokazują, że to u kobiet występują większe negatywne konsekwencje.

Na przykład w jednym z badań uczestnicy zakładali kostium kąpielowy i następnie patrzyli na siebie w lustrze. U kobiet spowodowało to pogorszenie wyników w zadaniach matematycznych, co sugeruje, że samouprzedmiotowienie może być dla kobiet poznawczo obciążające. Co więcej, u wielu kobiet pojawiło się uczucie wstydu, które skłoniło je do ograniczenia jedzenia. U mężczyzn nie zaobserwowano takich zjawisk. W innych badaniach zauważono, że kobiety, które myślą o sobie przedmiotowo, mniej się odzywają w mieszanych płciowo grupach.

Samouprzedmiotowienie powoduje też, że kobiety, w pewnym sensie, dystansują się od własnego ciała. Może się to objawiać trudnościami w rozpoznawaniu swoich stanów emocjonalnych i innych sygnałów płynących z ciała, a nawet gorszą sprawnością motoryczną. Jedno z badań pokazało, że dziewczynki, które były skłonne do samouprzedmiotowienia, miały gorszą koordynację ruchową, niż dziewczynki, które nie miały tak dużych skłonności do skupiania się na własnym wyglądzie. W innych badaniach okazało się, że kobiety mocno skoncentrowane na swoim wyglądzie, mniej odczuwają zimno będąc lekko ubrane w niskiej temperaturze.

Samouprzedmiotowienie może też prowadzić do takich problemów psychicznych, jak zaburzenia odżywania, wysoki lęk o swój wygląd albo depresja.

„Zmęczenie Zoomem”

Mimo że nie badano dotychczas bezpośredniego wpływu wideokonferencji na samouprzedmiotowienie, są publikacje, które wskazują, że taki wpływ może istnieć.

Naukowcy wskazują na zjawisko zwane „zmęczeniem Zoomem” lub ogólniej, „zmęczeniem wirtualnymi spotkaniami”, które polega na wyczerpaniu, jakie wiele osób odczuwa po długich spotkaniach online. Zjawisko to jest silniejsze u kobiet, niż u mężczyzn a także u osób, które mają włączoną kamerę podczas spotkań, w porównaniu do tych, którzy wyłączają swoją kamerę. Co więcej, większe zmęczenie z powodu włączonej kamery jest bardziej wyraźne u kobiet, a dodatkowym czynnikiem, który wpływa na wyczerpanie, jest niezadowolenie z wyglądu własnej twarzy. I tutaj również, to kobiety częściej są niezadowolone z tego jak wygląda ich twarz, niż mężczyźni. Zaobserwowano też, że patrzenie na siebie podczas wideorozmów ma wpływ na gorsze zadowolenie z wyglądu swojej twarzy, szczególnie u osób, które mają skłonności do samouprzedmiotowiania.

To wszystko sugeruje, że wideokonferencje mogą negatywnie wpływać na samopoczucie i psychikę, szczególnie u kobiet, a najprostsze co można zrobić, aby uniknąć szkodliwego wpływu, to wyłączyć kamerę albo skorzystać z opcji ukrycia widoku dla samego siebie.