Leki antydepresyjne SSRI zmniejszają zdolność do uczenia się przez wzmocnienie

Opublikowany: 11-02-2023

Około 40-60% pacjentów przyjmujących leki z grupy SSRI doświadcza tzw. stępienia emocjonalnego, tzn. słabiej odczuwają zarówno negatywne, jak i pozytywne emocje. Najnowsze badanie wskazuje, że przyczyną może być osłabienie wrażliwości na informacje zwrotne, w tym na nagrody.

SSRI, czyli selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, to popularna grupa leków przeciwdepresyjnych. Zwiększają one stężenie serotoniny w szczelinie synaptycznej między komórkami nerwowymi, co powoduje bardziej intensywne przekazywanie sygnałów nerwowych pomiędzy neuronami, które korzystają z tego neuroprzekaźnika. Leki z tej grupy to m.in. fluoksetyna, citalopram, dapoksetyna, escitalopram, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina.

Leki antydepresyjne z grupy SSRI u wielu pacjentów zmniejszają odczuwanie emocji negatywnych, co jest pożądane, ale jednocześnie często osłabiają odczuwanie również emocji pozytywnych. Pacjenci stają się „stępieni” emocjonalnie i dotychczas nie było wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Najnowsze badanie przeprowadzone przez Barbarę Sahakian i jej współpracowników, pokazuje, jaki mechanizm może odpowiadać za taki stan.

W badaniu wzięło udział 66 zdrowych osób. Jedna grupa uczestników przyjmowała escitalopram, a druga grupa – placebo. Substancje były przyjmowane przez co najmniej 21 dni i po tym czasie każdy uczestnik badania wypełniał zestaw kwestionariuszy oraz brał udział w różnych testach zdolności poznawczych.

W większości testów wszyscy radzili sobie podobnie, ale zauważono jedną ciekawą różnicę. Okazało się, że grupa przyjmująca lek typu SSRI gorzej poradziła sobie w zadaniu wymagającym uczenia się przez wzmocnienie, niż grupa, która przyjmowała placebo. Uczenie się przez wzmocnienie polega na uczeniu się na podstawie informacji zwrotnej (feedbacku), jaką otrzymujemy na podstawie naszych działań lub ze środowiska.

W zadaniu badającym tę zdolność prezentowano uczestnikom dwa bodźce: A i B, i mieli wybierać jeden z nich. Wybierając A otrzymywali nagrodę w 4 przypadkach na 5, natomiast B dawało nagrodę tylko w 1 przypadku na 5. Zasada ta nie była przedstawiona uczestnikom. Musieli sami dojść do tego, który bodziec lepiej wybierać. Żeby było trudniej, w pewnym momencie proporcje nagród odwracały się i uczestnicy musieli odkryć nową zasadę.

Zadanie wymagało więc umiejętności uczenia się na podstawie informacji zwrotnej, jaką otrzymywali po każdym wybraniu A lub B (nagroda albo jej brak). Osoby, które brały escitalopram gorzej wypadły w tym zadaniu niż te, które przyjmowały placebo. Sugeruje to, że leki antydepresyjne z grupy SSRI mogą zmniejszać wrażliwość na informację zwrotną, w tym na pozytywną informację w postaci nagrody. A to może wpływać na słabsze odczuwanie zarówno negatywnych, jak i pozytywnych emocji w codziennym życiu.

Badacze dalej zgłębiają ten mechanizm, prowadząc obecnie badanie wykorzystujące neuroobrazowanie mózgu. Liczą na to, że pomoże to lepiej zrozumieć w jaki sposób leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI wpływają na mózg podczas uczenia się na podstawie nagród.