Osobowość uprawiających sporty ekstremalne

Opublikowany: 03-02-2010

Ostatnio aktualizowany: 16-03-2021

Czym różnią się osoby uprawiające sporty ekstremalne od tych, które uprawiają nieryzykowne sporty lub nie uprawiają żadnych sportów? Czy można wyróżnić jakieś cechy osobowości, które je charakteryzują? Przeczytaj o różnicach w zakresie cech należących do pięcioczynnikowego modelu osobowości (tzw. Wielka Piątka).

Do sportów ekstremalnych badacze zaliczają każdy sport, którego nieodłączną częścią jest ryzyko poważnych obrażeń lub śmierci, czyli m.in. wspinaczka wysokogórska, nurkowanie, skoki spadochronowe, narciarstwo zjazdowe i inne.

1. Stabilność emocjonalna

Stabilność emocjonalna oznacza zdolność do kontrolowania emocji i jest przeciwieństwem neurotyczności. Osoby osiągające wysokie wyniki w tej skali są stabilne, cierpliwe, zadowolone, pogodne i dobrze radzą sobie ze stresem, natomiast neurotycy są niestabilni, niecierpliwi, spięci, nerwowi i łatwiej ulegają stresowi. Najbardziej stabilne emocjonalnie są osoby uprawiające sporty ekstremalne. Dobrze radzą sobie z kontrolowaniem swoich emocji podczas nagłych zmian i pozostają spokojne podczas ryzykownych sytuacji. Wysokie wyniki w tej skali osiągają również sportowcy uprawiający inne dyscypliny. Stabilność emocjonalna jest cechą, która przydaje im się podczas zawodów i trudnych treningów. Osoby nieuprawiające żadnych sportów są wyraźnie mniej stabilne od pozostałych dwóch grup.

2. Sumienność

Najwyższe wyniki pod względem sumienności również uzyskują osoby uprawiające ryzykowne dyscypliny. Są odpowiedzialni, godni zaufania, zdyscyplinowani, pracowici, potrafią dobrze współżyć z członkami grupy, do której należą. Trochę niższe, ale również wysokie wyniki osiągają inni sportowcy. Obie grupy sportowców są bardziej sumienne, niż pozostałe osoby, które często są niezdyscyplinowane i leniwe.

3. Ekstrawersja

Generalnie najbardziej ekstrawertywne są osoby uprawiające sporty ekstremalne. Są to osoby dynamiczne, dominujące, towarzyskie i komunikatywne. Osoby uprawiające nieryzykowne sporty są generalnie mniej ekstrawersyjne, a najniższe wyniki w tej skali osiągają osoby nieuprawiające żadnej dyscypliny.

Niektórzy naukowcy uważają, że ze względu na odmienny charakter różnych sportów, osoby uprawiające różne dyscypliny sportów ekstremalnych powinno się badać oddzielnie, a nie jako jedną grupę. Argumentem jest fakt, że pomimo iż zgodnie z wynikami wielu badań generalnie osoby uprawiające ryzykowne sporty są bardziej ekstrawersyjne, to wiele badań wykazało, że alpiniści są – przeciwnie – bardziej introwersyjni niż przeciętni ludzie. Często są to indywidualiści odrzucający tradycyjne normy i posiadający własne zasady moralne. Są też nieśmiali, poważni i spokojni. W badaniach, w których porównywano skoczków spadochronowych, studentów, żołnierzy i alpinistów, skoczkowie spadochronowi okazali się najbardziej ekstrawersyjni, a alpiniści najmniej.

4. Ugodowość

Osoby uzyskujące wysokie wyniki na skali ugodowości są tolerancyjne, lojalne, ciepłe i przyjacielskie, natomiast osoby osiągające niskie wyniki są samolubne, nietolerancyjne, nieufne, zimne i nieprzyjacielskie. Badania nie potwierdzają, aby pod względem tej cechy osobowości występowały znaczące różnice między sportowcami uprawiającymi sporty ekstremalne, „zwykłe” sporty a osobami nieuprawiającymi żadnych dyscyplin.

5. Otwartość na doświadczenia

Osoby cechujące się wysoką otwartością na doświadczenia są kreatywne, oryginalne, wrażliwe i bystre. Nie ma wyraźnych różnic pod względem tej cechy między osobami uprawiającymi ryzykowne dyscypliny, a tymi, którzy uprawiają nieryzykowne sporty, ale obie grupy sportowców są bardziej otwarte na doświadczenia niż osoby nie będące sportowcami.

Bibliografia

Tanja Kajtna, Matej Tusak, Renata Barić, Stojak Burnik „Personality in high-risk sports athletes” w: Kinesiology nr 36/2004

Autor: Maja Kochanowska