Jak radzić sobie ze stresem związanym z niepłodnością?

Opublikowany: 17-09-2016

Ostatnio aktualizowany: 11-11-2020

U par starających się o dziecko niepłodność zawsze wiąże się ze stresem. Utrudnia lub uniemożliwia spełnienie się w ważnej roli rodzica, często zaburza relacje ze znajomymi i rodziną, wywołuje wstyd, zaburzenia emocjonalne, czasem depresję. Ze stresem można radzić sobie na różne sposoby, a przyjęta strategia wpływa na poziom stresu, zmniejszając go lub zwiększając. 

Folkman i Lazarus wyróżniają 8 sposobów radzenia sobie ze stresem.

1. Konfrontacja

Osoby, które korzystają z tej strategii radzenia sobie ze stresem nie wahają się wyrazić swoich negatywnych emocji i często kierują je do osoby, która według nich wywołała problem. Czasami podejmują ryzykowne działania lub takie, które wiedzą, że nie rozwiążą problemu, ale zależy im, aby działać i cokolwiek robić.

2. Dystansowanie się

Polega na próbach odsunięcia myśli od problemu. Osoby z dystansem nie myślą nadmiernie o niepłodności i starają się nie traktować tego jako bardzo poważnego problemu.

3. Samokontrola

Osoby, które w ten sposób radzą sobie ze stresem starają się zapanować nad swoimi emocjami. Często nie mówią innym o swoich problemach z niepłodnością, wolą zachować uczucia dla siebie. Starają się też, aby ich emocje związane z niepłodnością nie wpływały na inne aspekty życia, np. pracę zawodową.

4. Poszukiwanie wsparcia społecznego

Ten sposób radzenia sobie ze stresem polega na kontaktach z osobami, które mogą w jakiś sposób pomóc. Jest to z jednej strony poszukiwanie wsparcia merytorycznego poprzez konsultacje ze specjalistami od niepłodności lub rozmowy z innymi osobami, które zetknęły się z tym problemem, ale również wsparcia emocjonalnego – rozmawianie z przyjaciółmi lub rodziną o swoich uczuciach.

5. Wzięcie na siebie odpowiedzialności

Osoby takie próbują poradzić sobie ze stresem poprzez samoobwinianie. Mogą twierdzić, że problemy z płodnością to ich wina, nawet jeśli badania nie wykażą po czyjej stronie leży problem.

6. Ucieczka/unikanie

Ucieczka od stresu związanego z niepłodnością może objawiać się m.in. marzeniami, że zdarzy się cud, unikaniem kontaktu z ludźmi, przyjmowaniem substancji, które poprawiają samopoczucie (np. jedzenie, picie alkoholu, palenie, leki), spaniem więcej niż zwykle.

7. Planowe rozwiązywanie problemu

Polega na planowaniu i podejmowaniu aktywnych działań w celu rozwiązania problemu. Osoby, które w ten sposób radzą sobie ze stresem związanym z niepłodnością aktywnie poszukują sposobów jej leczenia i koncentrują się na kolejnych krokach jakie muszą podjąć, aby doprowadzić do wymarzonego rodzicielstwa.

8. Pozytywne przewartościowanie

Oznacza próby znalezienia pozytywnych stron stresującej sytuacji. Osoby takie często przyznają, że niepłodność doprowadziła do pewnych korzystnych zmian w ich życiu, np. wpłynęła na ich rozwój osobisty, wzmocniła relacje małżeńskie, pozwoliła dostrzec co jest najważniejsze w życiu.

Oczywiście nie jest tak, że każda osoba korzysta tylko z jednej strategii radzenia sobie ze stresem. Często korzystamy po części z różnych sposobów, ale zwykle któryś dominuje.

Badania Petersona i współpracowników wykazały, że mężczyźni, którzy zmagają się z niepłodnością częściej stosują strategię dystansowania, samokontroli i zaplanowanego rozwiązywania problemu, natomiast dla kobiet bardziej charakterystyczny jest konfrontacyjny sposób, poszukiwanie wsparcia społecznego, ucieczka/unikanie oraz samoobwinianie. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety najczęściej radzą sobie ze stresem poszukując wsparcia społecznego, a branie na siebie odpowiedzialności występuje najrzadziej.

Poszukiwanie wsparcia społecznego, planowe rozwiązywanie problemu i dystansowanie się korelują z mniejszym stresem. Ci, którzy próbują unikać problemu lub obwiniają za niepłodność samego siebie, odczuwają najbardziej negatywne skutki emocjonalne.

Warto jest więc rozmawiać o niepłodności. Osobom, które rozmawiają z bliskimi o swoich emocjach łatwiej jest sobie z nimi poradzić. Czują, że nie są same ze swoim problemem, a świadomość, że są osoby, które chcą nas wspierać, zawsze dodaje otuchy. Warto też działać aktywnie – zdobywać wiedzę o sposobach leczenia niepłodności, konsultować się ze specjalistami, planować swoje leczenie i wypełniać wszystkie zalecenia lekarza. Dzięki temu osoby starające się o dziecko mają poczucie pewnej kontroli nad sytuacją, a skupienie się na zadaniach do wykonania pozwala im opanować stres. Jednocześnie dobrze jest mieć pewien dystans do całej sytuacji. Czasem zająć się czymś innym, niż tylko problemem niepłodności, mieć świadomość, że jeśli leczenie się nie uda, to nie będzie koniec świata.

Artykuł jest częścią kampanii #nieplodnosciniewidac zainicjowanej przez Magazyn Chcemy Być Rodzicami.

Bibliografia:

Peterson B.D., Newton C.R., Rosen K.H., Skaggs G.E. (2006). Gender differences in how men and women who are referred for IVF cope with infertility stress. Human Reproduction 21(9), 2443–2449. (tekst na oxfordjournals.org)

Autor: Maja Kochanowska