Praca w grupie może zmienić osobowość

Opublikowany: 03-04-2021

Ostatnio aktualizowany: 17-04-2021

Mimo że osobowość jest w dużej mierze uwarunkowana genetycznie, w pewnym zakresie może ulec zmianie. Wiele osób zmienia się stopniowo w trakcie życia albo pod wpływem ważnych wydarzeń, takich jak zawarcie małżeństwa, rozwód, urodzenie dziecka, utrata pracy czy wypadek. Najnowsze badania pokazują, że również zdalna praca w grupie może doprowadzić do zmian w osobowości.

William Swart i Judy A. Siguaw badając popularnym testem osobowości MBTI studentów swoich studiów podyplomowych zauważyli, że ponad połowa uczestników po roku uzyskuje inne wyniki w teście niż przed rozpoczęciem studiów. Skłoniło ich to do przyjrzenia się tej kwestii i przeprowadzenia bardziej dokładnych badań.

Uczestnikami badania było 58 osób, biorących udział w intensywnym 5-tygodniowym letnim kursie z analityki biznesowej. Kurs był prowadzony online i wymagał pracy w 4-5-osobowych zespołach. Na koniec kursu oceniana była zarówno wiedza zdobyta indywidualnie przez każdego studenta, jak i efekt pracy zespołu, mierzony jako średnia z ocen członków grupy.

Autorzy badania zmierzyli cechy osobowości studentów przed i po kursie trzema testami: HEXACO-PI-R, kwestionariuszem Rottera mierzącym umiejscowienie kontroli oraz testem inteligencji emocjonalnej.

Model osobowości HEXACO

Model osobowości HEXACO zakłada, że na osobowość człowieka składa się 6 podstawowych wymiarów: Uczciwość-Pokora (Honesty-Humility), Emocjonalność (Emotionality), Ekstrawersja (eXtraversion), Ugodowość (Agreeableness), Sumienność (Conscientiousness) i Otwartość na doświadczenia (Openness to Experience).

Uczciwość-Pokora

Osoby z bardzo wysokimi wynikami w skali osobowości Uczciwość-Pokora unikają manipulowania innymi dla osobistych korzyści, nie odczuwają pokusy łamania zasad, nie interesuje ich bogactwo i luksusy i nie czują się szczególnie uprawnieni do wyższego statusu społecznego. I odwrotnie, osoby z bardzo niskimi wynikami na tej skali będą schlebiać innym, aby otrzymać to, czego chcą, mają skłonność do łamania zasad dla osobistego zysku, są motywowani korzyściami materialnymi i mają poczucie, że są ważniejsi i lepsi od innych.

Emocjonalność

Osoby, które mają bardzo wysokie wyniki w skali Emocjonalności boją się zagrożeń fizycznych, czują lęk w odpowiedzi na stresy życiowe, mają potrzebę wsparcia emocjonalnego od innych oraz odczuwają empatię i silne przywiązanie do innych. Przeciwnie, osób z bardzo niskimi wynikami w tej skali osobowości nie odstrasza perspektywa krzywdy fizycznej, nie martwią się one stresującymi sytuacjami, mają niewielką potrzebę dzielenia się swoimi obawami z innymi i czują się emocjonalnie oderwane od innych.

Ekstrawersja

Osoby z bardzo wysokimi wynikami w skali Ekstrawersji czują się pewnie jako liderzy grup ludzi, lubią spotkania towarzyskie oraz często doświadczają pozytywnego uczucia entuzjazmu i energii. Osoby z bardzo niskimi wynikami w tej skali osobowości (osoby wysoce introwersyjne) uważają się natomiast za niepopularne, czują się niezręcznie, gdy znajdują się w centrum uwagi, są obojętne na aktywności społeczne oraz czują się mniej żywiołowe i optymistyczne niż inni.

Ugodowość

Osoby wysoce ugodowe łatwo wybaczają krzywdy, które doznały, są wyrozumiałe w osądzaniu innych, skłonne do kompromisu i współpracy z innymi oraz łatwo kontrolują swój temperament. I odwrotnie, osoby z bardzo niskimi wynikami w tej skali osobowości mają pretensje do tych, którzy ich skrzywdzili, są raczej krytyczne wobec wad innych, uparcie bronią swojego punktu widzenia i łatwo wpadają w złość w odpowiedzi na złe traktowanie.

Sumienność

Osoby z bardzo wysoką Sumiennością dobrze organizują swój czas i swoje fizyczne otoczenie, w zdyscyplinowany sposób realizują swoje cele, dążą do dokładności i perfekcji w wykonywanych zadaniach oraz rozważnie podejmują decyzje. Przeciwnie, ci, którzy mają bardzo niskie wyniki w tej skali osobowości zwykle nie przejmują się uporządkowanym otoczeniem lub harmonogramami, unikają trudnych zadań lub ambitnych celów, są zadowolone ze swojej pracy nawet jeśli zawiera błędy i często podejmują decyzje pod wpływem impulsu lub bez refleksji.

Otwartość na doświadczenia

Osoby, które mają bardzo wysoką Otwartości na doświadczenie są pochłaniane pięknem sztuki i przyrody, są ciekawe różnych dziedzin wiedzy, swobodnie posługują się wyobraźnią w życiu codziennym, interesują się niecodziennymi pomysłami lub ludźmi. Osoby z bardzo niskimi wynikami w tej skali osobowości są natomiast niewrażliwe na większość dzieł sztuki, odczuwają małą ciekawość intelektualną, unikają twórczych poszukiwań i nie są zainteresowane pomysłami, które mogą wydawać się radykalne lub niekonwencjonalne.

Najnowszy test osobowości HEXACO-PI-R (HEXACO Personality Inventory-Revised) wyróżnia również międzywymiarową skalę Altruizmu. Ocenia ona skłonność do współczucia i miękkiego serca w stosunku do innych. Osoby wysoce altruistyczne unikają wyrządzania krzywdy i chętnie pomagają słabszym, podczas gdy osoby z niskimi wynikami w tej skali (osoby wysoce antagonistyczne) nie przejmują się perspektywą skrzywdzenia innych i mogą być postrzegane jako osoby mające twarde serce. Aspekt Altruizmu wchodzi po części do wymiaru Uczciwość-Pokora, Emocjonalność i Ugodowość.

Poczucie umiejscowienia kontroli

Poczucie umiejscowienia kontroli jest cechą osobowości wskazującą jak interpretujemy przyczyny różnych zdarzeń. Osoby o wewnętrznym umiejscowieniu kontroli mają przekonanie, że same sterują swoim życiem i to co im się przydarza, zależy od ich samych. Osoby o zewnętrznym umiejscowieniu kontroli uważają natomiast, że nie mają wpływu na wydarzenia w swoim życiu a sukcesy i porażki, jakie im się przydarzają tłumaczą czynnikami zewnętrznymi, takimi jak szczęście, pech albo inni ludzie.

Inteligencja Emocjonalna

Inteligencja Emocjonalna to zdolność do rozpoznawania, rozumienia i zarządzania emocjami swoimi oraz innych osób i według modelu Golemana składa się z czterech aspektów:

• Samoświadomość – zdolność do rozpoznawania własnych emocji, rozumienia co je wywołuje oraz znajomość swoich mocnych i słabych stron.
• Świadomość społeczna – umiejętność wyczucia i zrozumienia emocji innych osób.
• Samoregulacja – umiejętność trzymania pod kontrolą destrukcyjnych emocji oraz zdolność do dostosowywania się do różnych sytuacji, wykorzystywania okazji i osiągania celów pomimo trudności.
• Zarządzanie relacjami – zdolność utrzymywania dobrych relacji z innymi ludźmi, rozwiązywania konfliktów, motywowania innych oraz dobra umiejętność pracy zespołowej i przewodzenia grupie ludzi.

Jak zdalna praca zespołowa zmieniła osobowość?

Autorzy badania, analizując wyniki, zauważyli, że praca w grupie „łagodzi” skrajne cechy osobowości, to znaczy osoby, które miały niskie wyniki w danej skali osobowości, po zakończeniu kursu uzyskały wyższe wyniki, a ci, którzy mieli wysokie wyniki przed rozpoczęciem kursu, mieli niższe po zakończeniu. Przesunęli się więc w kierunku środka skali, upodabniając się do cech większości społeczeństwa. Sugeruje to, że pracując w zespole wiele osób potrafi dostosować swoją osobowość do cech innych członków grupy, tak aby uzyskać odpowiedni balans na poziomie zespołu.

Co prawda większość różnic w zmianie cech osobowości była nieistotna statystycznie, ale wykazano istotność dla trzech aspektów modelu osobowości HEXACO, a mianowicie studenci stali się generalnie bardziej ekstrawertyczni i otwarci na doświadczenia oraz co ciekawe, mniej altruistyczni.

Podczas rozmów z prowadzącymi kurs po jego zakończeniu wielu studentów przyznało, że kurs ten wyglądał inaczej niż to, do czego zostali przyzwyczajeni na studiach. Na innych zajęciach na początku semestru dzielili zadania między poszczególne osoby i na koniec semestru składali prace wszystkich osób w jeden końcowy raport. Tutaj natomiast codzienne quizy i krótkie deadline’y wymagały od nich prawdziwej interakcji w grupie. Zauważyli, że im więcej osób pracuje nad danym problemem, tym lepiej i że warto usłyszeć jakie jest spojrzenie innych osób na daną kwestię. Musieli nauczyć się jak się skutecznie komunikować i wyrażać swoje opinie, tak aby przysłużyło się to nadrzędnym celom grupy. Może być to przyczyną zwiększenia się ekstrawersji i otwartości na doświadczenie.

Niektórzy przyznali też, że mieli w grupie osobę, która zapytana o pomysły na rozwiązanie różnych problemów, rzadko się angażowała, ale kiedy nadchodził deadline, wysyłała mnóstwo wiadomości z prośbą o pomoc. Może to wyjaśniać, dlaczego u wielu osób zmniejszył się altruizm. Wszyscy, którzy musieli współpracować z taką osobą szybko dochodzili do wniosku, że jeśli ktoś nie angażuje się w pracę zespołu, nie będzie otrzymywać pomocy.

Zaobserwowano też, że ugodowość ma związek z wynikami uczestników kursu na końcowym egzaminie. Im bardziej zwiększyła się ugodowość u danej osoby, tym gorzej radziła sobie na egzaminie. Może to wynikać z tego, że osoby, które nie chciały angażować się w dyskusje i przedstawiać swojego punktu widzenia, tylko ze wszystkim się zgadzały, nie czerpały tak dużo wiedzy i umiejętności z pracy zespołowej.

Autorzy badania sprawdzili też, czy uległa zmianie osobowość zespołowa, mierzona jako średnia z wyników członków danej grupy. Okazało się, że po zakończeniu kursu zwiększyła się otwartość na doświadczenie, a także zmniejszył się altruizm i samoświadomość grupy. Co więcej, zmniejszenie samoświadomości na poziomie zespołu oznaczało lepsze wyniki zespołu na końcowym egzaminie, podobnie jak zwiększenie umiejętności zarządzania relacjami.

Samoświadomość na poziomie zespołu wymaga dużej empatii i definiowana jest jako rozumienie emocji panujących w grupie, do której należymy. Wyniki badania sugerują, że duża intensywność kursu i ciągłe sprawdzanie wiedzy i efektów pracy zespołu sprawiły, że nie było tam czasu na zbytnią empatię i zbytni altruizm, zwłaszcza w stosunku do osób, które nie angażowały się w pracę grupy. Bardziej liczyła się odpowiedzialność, skuteczna komunikacja i wspólne wypracowywanie rozwiązań i ci, którzy potrafili rozwinąć cechy osobowości, które temu sprzyjały, lepiej sobie radzili.

Wyniki badania udowadniają, że nasza osobowość nie jest stała i jeśli zadania, które przed nami stoją tego wymagają, często potrafimy (świadomie albo nieświadomie) zmienić pewne cechy osobowości. Nie wiadomo tylko jak trwałe są te zmiany. Czy studenci zaczęli zachowywać się podobnie również w innych sytuacjach życiowych czy też szybko powrócili do tego, jacy byli przed rozpoczęciem kursu?

Autor: Maja Kochanowska