Skoki spadochronowe jako profilaktyka depresji?

Opublikowany: 03-12-2009

Ostatnio aktualizowany: 19-02-2023

Francuscy naukowcy na podstawie badań na skoczkach spadochronowych opublikowanych w 1999 roku, stwierdzili, że poszukiwanie doznań może być adaptacyjną reakcją na anhedonię, tzn. niezdolność do odczuwania przyjemności.

Twórca teorii poszukiwania doznań stwierdził, że fizjologiczną podstawą poszukiwania doznań jest optymalny poziom pobudzenia – u osób, które osiągają wysokie wyniki w tej skali optymalny poziom pobudzenia jest wyższy. Z wcześniejszych badań na temat relacji między poszukiwaniem doznań a deficytem emocjonalnym (np. anhedonią, czyli niezdolnością do odczuwania przyjemności albo uczuciem przybicia) autorzy wysnuli wniosek, że wysoki poziom poszukiwania doznań może być rozpatrywany jako chęć do zapewnienia doznań i zrekompensowania anhedonii wynikającej ze zbyt niskiego pobudzenia.

W badaniach, które tutaj opiszę, naukowcy wybrali grupę 22 skoczków spadochronowych, którzy generalnie mają wyższy poziom poszukiwania doznań, oraz grupę kontrolną. Każdy skoczek spadochronowy skakał regularnie od co najmniej dwóch lat. Badani musieli wypełnić kilka kwestionariuszy, a następnie wykonać zadanie, podczas którego byli podłączeni do elektroencefalografu (EEG). Zadanie polegało na patrzeniu na biały kwadrat na monitorze i naciśnięciu przycisku, kiedy pojawi się żółty kwadrat (bodziec znaczący), ale nienaciskaniu, kiedy pojawi się kwadrat czerwony (bodziec nieznaczący). Istniały dwa warunki zadania, które różniły się częstością występowania bodźców znaczących i nieznaczących. Za pomocą wyników badania EEG, naukowcy mierzyli następnie amplitudę potencjałów P3 w korze czołowej i ciemieniowej.

Badania kwestionariuszowe wykazały, że u skoczków spadochronowych występował wyższy poziom deficytu emocjonalnego. Jednocześnie, ani żaden skoczek, ani nikt z grupy kontrolnej nie chorował na depresję. U skoczków występowała negatywna korelacja między poszukiwaniem wrażeń, a nadpobudliwością i brakiem kontroli, tzn. im wyższy wynik osiągali na skali poszukiwania wrażeń, tym bardziej byli zrównoważeni. W grupie kontrolnej natomiast, im wyższy wynik badani uzyskiwali na skali poszukiwania nowości, tym generalnie byli bardziej nadpobudliwi i wykazywali mniejszą kontrolę. Badanie EEG pokazało, że skoczkowie mieli większą amplitudę potencjału P3, niż grupa kontrolna, ale tylko w reakcji na bodźce nieznaczące, które wymagały bardziej automatycznego przetwarzania informacji. Ponieważ amplituda P3 jest znana jako wskaźnik tzw. reakcji orientacyjnej, można sugerować, że skoczkowie spadochronowi rozwinęli zdolność do reagowania automatycznie na każdy bodziec, również na nieznaczący.

Reakcja orientacyjna pojawia się podczas rozpoznawania nowości oraz każdej widocznej zmiany w bodźcu. Wielu naukowców uważa, że jest wynikiem nagłego wzrostu niespecyficznej aktywacji układu siatkowatego lub wzgórza.

Wyjątkowa reakcja na nieznaczące bodźce może być interpretowana jako adaptacyjna procedura wzmacniająca, która polega na wykorzystywaniu każdego bodźca jako bodźca pobudzającego. Można zasugerować, że skoki są adaptacyjną formą zachowania, która przyczynia się do rozwoju reakcji orientacyjnej. We wcześniejszych badaniach ci sami naukowcy wykazali, że u osób z depresją, którzy też wykazują niezdolność do odczuwania przyjemności i czują się przybici, obserwuje się przeciwny efekt, do tego zaobserwowanego u skoczków – osoby z depresją mają niższą amplitudę potencjału P3.

Osoby przejawiające deficyt emocjonalny mają dwa wyjścia: mogą pozwolić mu zakorzenić się i (z czasem lub w wyniku jakiegoś zdarzenia) przekształcić się w depresję lub zareagować rozwijając pewne adaptacyjne formy zachowania, żeby zrekompensować deficyt. Ryzykowna aktywność jest jednym z takich możliwych adaptacyjnych zachowań. Potwierdza to fakt, że skoczkowie spadochronowi, którzy mają najwyższe wyniki w skali poszukiwania wrażeń, jednocześnie mają najniższe wyniki nadpobudliwości i braku kontroli. Ich poszukiwanie doznań nie jest impulsywnym zachowaniem wynikającym z braku kontroli.

Przeciwne rezultaty odnośnie wskaźników reakcji orientacyjnej (amplituda P3) u dwóch grup osób z deficytem emocjonalnym: u osób z depresją i u skoczków spadochronowych, sugerują, że amplituda P3 odzwierciedla zdolność do podejmowania aktywności, które zwiększają reakcję orientacyjną. Aktywności takie podejmowane są, aby zrekompensować deficyt i poprawić samopoczucie. Osoby z depresją mogą nie mieć takiej zdolności.

Bibliografia

Pierson A., Le Houezec J., Fossaert A., Dubal S., Jouvent R. (1999). Frontal reactivity and sensation seeking. An ERP study in skydivers. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry, 23(3), 447-463.

Autor: Maja Kochanowska