Wygrana w Lotto a poczucie szczęścia

Opublikowany: 14-09-2020

Ostatnio aktualizowany: 20-04-2021

Grasz w Dużego Lotka, bo masz nadzieję, że wygrasz i staniesz się bardziej szczęśliwy? W takim razie nie dość, że wydajesz mnóstwo kasy na grę, w której możesz wygrać z prawdopodobieństwem 1 do 14 milionów, to nawet jeśli wygrasz, i tak prawdopodobnie nie staniesz się bardziej szczęśliwy.

Trzech badaczy (Brickman, Coates, Janoff-Bulman, 1978) zbadało kiedyś zadowolenie z życia sparaliżowanych ofiar wypadków, zdobywców głównych nagród w loteriach pieniężnych (od 50 tys. do 1 mln dolarów) oraz grupy kontrolnej, czyli losowo wybranych osób, którym nie przydarzyło się w okresie ostatnich 6 miesięcy żadne znaczące wydarzenie negatywne ani pozytywne. Okazało się, że u zdobywców nagród pieniężnych i w grupie kontrolnej ogólne poczucie szczęścia było na tym samym poziomie, a ponadto, osoby, które wygrały w loteriach, nawet mniej, niż grupa kontrolna potrafiły cieszyć się z prostych, przyziemnych zdarzeń, takich jak rozmowa z przyjacielem, usłyszenie komplementu czy kupienie sobie nowego ubrania. Osoby sparaliżowane oceniały swoje aktualne życie mniej pozytywnie, niż te dwie grupy, ale kiedy spytano wszystkie trzy grupy, jak widzą swoje życie za kilka lat, nie wykazano już różnic między nimi. Ofiary wypadków, zdobywcy nagród oraz grupa kontrolna patrzyli na swoje przyszłe życie tak samo optymistycznie.

Wyniki tego badania ilustrują dwa zjawiska związane z poczuciem szczęścia: efekt negatywności i efekt feniksa. Efekt negatywności polega na tym, że bardziej na nasze samopoczucie wpływają zdarzenia negatywne, niż pozytywne. Przykładowo, wzrost dochodów ma znacznie mniejszy wpływ na poczucie szczęścia, niż spadek dochodów na poczucie nieszczęścia. Urodzenie dziecka wywołuje mniejsze szczęście, niż strata dziecka nieszczęście. Zauważono ten efekt nawet u szczurów. Jeżeli szczurowi, który biegnie za przynętą zmniejszy się jej wielkość, przez pewien czas biegnie on wolniej, niż osobniki, które od początku miały małą przynętę. Zwiększenie przynęty nie wywołuje natomiast przeciwnego zachowania. Zwiększenie ilości pokarmu w przynęcie powoduje łagodne przyspieszenie biegu zwierzęcia i po kilku próbach jego prędkość jest taka sama, jak szczurów, które od początku dostawały większą przynętę. Zmniejszenie przynęty powoduje więc efekt kontrastu negatywnego: szczury przez pewien czas zachowują się tak, jakby ich przynęta była jeszcze mniejsza niż szczurów, które od początku miały małą przynętę, natomiast zwiększenie przynęty nie wywołuje takiego kontrastu (Czapiński, 1988 za: Czapiński, 2001).

Efekt feniksa natomiast, polega na odradzaniu się poczucia szczęścia po silnie negatywnych wydarzeniach. Wypadek skutkujący trwałym kalectwem jest dużym szokiem i wywołuje znaczny spadek zadowolenia z życia, ale u większości osób jest to spadek przejściowy. Efekt taki został zauważony także pacjentów chorych na nowotwór (Taylor, 1983). Większość osób cierpiących na choroby nowotworowe po kilku, kilkunastu miesiącach od postawienia diagnozy wraca do równowagi psychicznej i odzyskuje zadowolenie z życia. Osoby takie przewartościowują swoje życie i ponownie zaczynają czerpać z niego przyjemność. Wiele z nich twierdzi, że dzięki chorobie nauczyli się cieszyć chwilą, odkryli, że są silnymi osobami i zrozumieli jak ważne są bliskie związki z ludźmi.

Ogólnie można zauważyć, że pozytywna zmiana zadowolenia z życia zależy bardziej od czynników wewnętrznych, natomiast zmiana negatywna od czynników zewnętrznych. Przykładowy czynnik zewnętrzny to obniżka albo podwyżka wynagrodzenia, dlatego właśnie bardziej się zmartwimy obniżką niż ucieszymy podwyżką. Polepszenie samopoczucia bardziej natomiast zależy od czynników wewnętrznych, czyli od naszych myśli, oczekiwań itp. dlatego osoby, które potrafią znaleźć pozytywne aspekty choroby, odzyskują poczucie zadowolenia z życia. Jeśli więc chcesz być szczęśliwy, nie graj w Lotto, ale zmień swoje nastawienie do życia.

Tekst jest fragmentem mojego ebooka „Wszyscy jesteśmy nieracjonalni”.

Autor: Maja Kochanowska