Zapachy mogą pomóc w nauce

róża
róża

Opublikowany: 13-06-2015

Ostatnio aktualizowany: 01-11-2020

Od dawna wiadomo, że sen następujący po nauce może pomóc w zapamiętaniu zdobytych informacji. Nie każdy jednak wie, że efekt ten może zostać wzmocniony dzięki zapachom odbieranym przez mózg w trakcie nauki i następnie snu.

Uczestnicy badania przeprowadzonego przez Björna Rascha i jego współpracowników mieli za zadanie zapamiętać położenie par kart na tablicy. Zadanie takie było wykorzystywane również we wcześniejszych badaniach i wiadome jest, że sen pomaga w osiągnięciu dobrych rezultatów w takim badaniu. Niemieccy badacze chcieli sprawdzić, czy efekt ten może zostać wzmocniony poprzez wykorzystanie zapachów.

W tym celu, wieczorem podczas nauki prezentowali uczestnikom zapach róż. Następnie, połowie z uczestników badania ten sam zapach był prezentowany podczas ich snu, w dwóch pierwszych cyklach snu wolnofalowego (snu głębokiego). Zapach nie zaburzał w żaden sposób ich snu, ponadto świadomie nie czuli zapachu (nie wiedzieli następnego dnia czy prezentowano im zapach czy też byli w grupie kontrolnej). Zapach wpłynął jednak na ich pamięć – osoby, które wąchały zapach róż, lepiej wypadły w teście następnego dnia.

W jaki sposób zapachy wpływają na zapamiętywanie?

Tym, co pomogło w zapamiętaniu zdobytych informacji nie był zapach sam w sobie, ale skojarzenie bodźca – zapachu z wiedzą, która podlegała nauce. Podczas nauki położenie kart było kojarzone z zapachem, a następnie, podczas snu zapach „przypominał” mózgowi o zdobytych informacjach i w ten sposób wzmacniał konsolidację pamięci. Dlatego można się spodziewać, że inne zapachy również dadzą korzystne rezultaty.

Kiedy zapach pomoże w nauce a kiedy nie?

Tak jak wspomniane wyżej, zapachy mogą pomóc w zapamiętywaniu tylko wtedy, kiedy zostaną zaaplikowane podczas nauki oraz podczas snu. Nie będą mieć wpływu, jeśli mózg będzie je czuć tylko podczas nauki lub tylko podczas snu. Ważna jest jednak także faza snu.

Konsolidacja pamięci w hipokampie następuje w fazie snu głębokiego, dlatego w tej fazie powinna odbyć się ekspozycja na zapach. Rasch i współpracownicy przeprowadzili również badanie, podczas którego prezentowali zapach w fazie snu REM (faza szybkich ruchów gałek ocznych, podczas której mamy marzenia senne), ale zgodnie z oczekiwaniami ekspozycja na zapach w tej fazie nie poprawiła wyników w teście.

Zapach nie pomoże też w zadaniach, które angażują pamięć proceduralną (pamięć czynności, ruchów itp.). W jednym z badań tych samych naukowców, uczestnicy mieli za zadanie nauczyć się pewnej sekwencji na klawiaturze. Jak wskazują wcześniejsze badania, zadanie takie również jest wykonywane lepiej jeśli po nauce nastąpi sen, jednak nie angażuje ono hipokampa, który odpowiada za pamięć deklaratywną (pamięć wydarzeń, informacji itp.). Z tego powodu, ekspozycja na zapach nie poprawiła wyników uczestników tego badania.

W praktyce, wykorzystanie zapachów w nauce może być trudne ze względu na konieczność zastosowania ich w odpowiedniej fazie snu. Ekspozycja na zapach przez całą noc może nie być korzystna, ponieważ mózg zapewne szybko przyzwyczai się do bodźca i przestanie na niego reagować. W opisanych badaniach zapach był prezentowany przez 30 s., po których następowało 30 s. przerwy i nie znalazłam publikacji opisującej badania, w których ekspozycja na zapach byłaby dłuższa. Pewną pomocą może być wiedza o tym, że głęboka faza snu przeważa w pierwszej połowie nocy, natomiast w drugiej połowie nocy przeważa faza REM. Fazę REM można również poznać po ruchach gałek ocznych. Jeśli nie mieszkacie sami, możecie poprosić swojego współlokatora czy członka rodziny o podstawianie w nocy pod nos pewnego zapachu, wtedy kiedy z dużym prawdopodobieństwem jesteście w fazie snu głębokiego. Być może dzięki temu uzyskacie lepsze wyniki na egzaminie następnego dnia :)

Bibliografia

Rasch, B. i in. (2007). Odor Cues During Slow-Wave Sleep Prompt Declarative Memory Consolidation. Science, 315, 1426-1429. (pdf na researchgate.net)

Źródło grafiki: Nagarajan Natarajan [CC BY-SA 4.0], Wikimedia Commons

Autor: Maja Kochanowska

Jeśli uważasz, że ten artykuł jest wartościowy, możesz podziękować mi, kupując symboliczną kawę. Postaw mi kawę na buycoffee.to Dziękuję :)

Dodaj komentarz