Wypadek samochodowy – jak przestać się bać i wrócić do normalności? | Terapia traumy

Opublikowany: 21-12-2023

Wypadek samochodowy, a nawet zwykła kolizja, potrafią odcisnąć trwałe piętno – nie tylko na naszym ciele, ale i na psychice. Nierzadko poza konsekwencjami zdrowotnymi czy prawnymi przez długi czas prześladują nas także konsekwencje psychiczne i emocjonalne. Jak sobie poradzić z trudnymi przeżyciami po wypadku? Jak przestać się bać i wrócić do normalności?

Wypadek samochodowy a lęk przed podróżowaniem autem

Wypadek samochodowy u 25% ofiar wywołuje zaburzenia stresowe i emocjonalne, a nawet PTSD, czyli zespół stresu pourazowego. Przeżycie kolizji drogowej może wyzwalać w nas późniejszy lęk związany z podróżowaniem tym środkiem transportu. Wiele osób, które były sprawcami kolizji, przez długi czas po zdarzeniu odczuwa nie tylko poczucie winy, ale też głęboką niechęć i lęk przed znalezieniem się znów za kierownicą. Często ludzie, którzy przeżyli wypadek, czują awersję nawet do podróży jako pasażer. Przez pewien czas jest to naturalne, jednak niepokój może budzić lęk przed samochodem, który trwa zbyt długo – szczególnie gdy nie ma obiektywnych powodów do obaw. 

Może nas dotknąć także trauma wtórna – głęboki lęk przed wypadkiem czy podróżowaniem samochodem, mimo że nie przeżyliśmy bezpośredniej traumy. Być może ktoś z naszym bliskich uległ ciężkiemu wypadkowi, po którym wciąż zmaga się z powrotem do pełnej sprawności. Mogliśmy również być świadkiem lub udzielać pierwszej pomocy ofiarom takiego zdarzenia.

Trauma i jej przejawy – jak objawia się PTSD po wypadku?

Zazwyczaj stres czy lęk spowodowany wypadkiem mija samoistnie po określonym czasie, który może być różny u każdej osoby. W krótkim okresie po wypadku komunikacyjnym każdy z jego uczestników może odczuwać takie objawy, jak: lęk przed jazdą samochodem, ciągłe napięcie czy ataki paniki. Często ofiary wypadku skarżą się na uporczywie powracające myśli, obrazy i sny dotyczące zdarzenia, które nierzadko wywołują silne reakcje emocjonalne, poczucie zagrożenia i lęk. Bardzo często zaburzeniom emocjonalnym i lękowym towarzyszą objawy somatyczne, takie jak duszności, szybsze bicie serca, zwiększona potliwość. Ciągłe przeżywanie wypadku na nowo sprawia, że osobie, która doświadczyła traumy, może towarzyszyć także rozdrażnienie, bezsenność czy przewlekłe bóle głowy, co ma wpływ na jej codzienne funkcjonowanie.

Objawy te powinny ustępować z biegiem czasu, czasem niestety zaburzenia funkcjonowania przeciągają się w czasie na kilka miesięcy, a nawet lat. Szacuje się, że u 10% ofiar wypadków może rozwinąć się przewlekłe PTSD, czyli zespół stresu pourazowego. Zakłada się, że objawy potraumatyczne po wypadku powinny minąć w ciągu kilku miesięcy, maksymalnie dwóch lat. Jeśli się tak nie dzieje – dobrze jest poszukać specjalistycznej pomocy, by zapobiec narastaniu zaburzeń, rozwojowi depresji, uzależnień, chorób, pogorszenia relacji z bliskimi, a przede wszystkim – przynieść sobie ulgę.

Wypadek samochodowy a trauma – gdzie szukać pomocy?

Pacjenci często zgłaszają się ze swoimi objawami do lekarza rodzinnego lub lekarzy innych specjalności, poszukując przyczyn swojego złego samopoczucia. Często pomijają przy tym przeżytą traumę, nie chcąc o niej rozmawiać, unikając myśli o wypadku i nie wiążąc nieprzyjemnych objawów z jego wystąpieniem. Jest to błąd – pamiętajmy, że na skutek traumy możemy cierpieć na przeróżne dolegliwości, często niezwiązane bezpośrednio ze zdarzeniem, dlatego klinicysta powinien mieć całościowy obraz naszych dolegliwości i doświadczeń, by mógł nam pomóc.

Do jakiego specjalisty się zgłosić? Z objawami takimi, jak ataki paniki, bóle głowy czy bezsenność często w pierwszej kolejności zgłaszamy się do lekarza rodzinnego. Znając pełen obraz, lekarz ten powinien skierować pacjenta do psychologa lub psychiatry, który wdroży odpowiednią terapię.2

Metody leczenia traumy

W przypadku traumy i negatywnych skutków wypadku warto zacząć od samodzielnej pracy ze swoją psychiką. Dobrze może nam zrobić zadbanie o siebie – odpowiednia ilość i jakość snu, aktywność fizyczna, zdrowa dieta, wsparcie otoczenia. Pomóc mogą także ćwiczenia relaksacyjne i oddechowe czy zaangażowanie się w nowe aktywności, a także rozmowa z bliskimi dotycząca naszych przeżyć. Jeśli skutki traumy nadal utrudniają codzienne funkcjonowanie, należy zgłosić się do lekarza, psychologa lub psychotraumatologa.

Rodzaje działań, jakie mogą zostać zaproponowane w celu poradzenia sobie z traumą, to m.in.:

• Terapia poznawczo-behawioralna – klasyczny sposób leczenia PTSD, który polega na zmianie nieprawidłowo wykształconych schematów myślowych odpowiadających za występowanie objawów lęku mimo braku realnego zagrożenia.
• Terapia ACT – popularny w ostatnich latach rodzaj terapii poznawczo-behawioralnej, który skupia się na akceptacji i zaangażowaniu, a tym samym zachęca pacjenta do stawienia czoła swoim przeżyciom i związanym z nimi emocjom, ograniczając mechanizm obronny objawiający się w zachowaniach unikających. Terapia ta może być szczególnie przydatna u osób, które odniosły w wypadku trwały uszczerbek na zdrowiu, z którym nie mogą się pogodzić.
• Terapia EMDR – desensytyzacja metodą reprocesowania przy pomocy ruchów gałek ocznych, elektrodów, wibracji, polegająca na przeprocesowaniu traumy tak, by nie odczuwać w związku z nią tak silnych emocji.
• Terapia Havening – podobnie jak w przypadku EMDR, również ta terapia traumy należy do terapii ekspozycyjnych, czyli uwzględniających konfrontowanie się pacjenta ze wspomnieniami dotyczącymi traumatycznego wydarzenia, w bezpiecznych warunkach. Metoda wykorzystuje bodźce psychosensoryczne – określony dotyk – w celu przeprogramowania zakodowanej traumy. Uznaje się, że zmienia się w ten sposób biologiczną strukturę mózgu, co zapewnia stałe rezultaty terapii.
• Farmakoterapia – proponowana jest zazwyczaj w połączeniu z powyższymi metodami lub przy braku ich skuteczności. Leki działają jednak na mózg podobnie jak np. terapia Havening, z tym że w tym drugim przypadku nie jest konieczne obciążanie organizmu farmaceutykami.

Jak wrócić za kierownicę? Wypadek a lęk przed jeżdżeniem

Wiele osób, które przeżyły wypadek samochodowy lub miały bliską styczność z takim doświadczeniem, jest sfrustrowanych swoim lękiem związanym z jazdą autem. Odczuwany niepokój nie jest jednak niczym niezwykłym – w końcu zostało zaburzone nasze poczucie bezpieczeństwa. Wsiadając za kierownicę, czujemy więc niepewność i możliwość wystąpienia zagrożenia w każdej chwili. Nawet długi czas po wypadku możemy jeździć w ciągłym napięciu, nadmiernej koncentracji i skupianiu się na szukaniu zagrożeń na drodze. W odpowiednim nasileniu takie cechy są oczywiście pożądane u kierowców, jednak w nadmiarze mogą powodować zbyt szybkie wyczerpanie się koncentracji i w efekcie – obniżoną uwagę, niepokój i nieprzyjemne dolegliwości somatyczne.

Jak więc wrócić za kierownicę bez lęku i napięcia? Potrzebny tu jest przede wszystkim czas. Nie należy próbować przyspieszać procesu powracania do zdrowia i wsiąść do samochodu dopiero wtedy, kiedy poczujemy się na to gotowi. Dobrze, by mieć także wsparcie bliskich – z zaufaną osobą obok na pewno proces ponownego oswajania się z samochodem będzie łatwiejszy. Pomocne może być także wzięcie udziału w kursie doskonalenia jazdy, który polepszy nasze umiejętności za kierownicą, a przede wszystkim – zwiększy naszą pewność siebie.

Pamiętajmy, że nawet niegroźna kolizja może mieć poważne skutki nie tylko dla zdrowia, ale i dla psychiki. Nawet po zwykłej stłuczce, w której nikt nie odniósł obrażeń, obrazy wypadku i poczucie zagrożenia mogą nas prześladować przez długi czas. Dobrze jest, by osoba odczuwająca skutki traumy nie bagatelizowała swoich objawów, zaakceptowała je i dała sobie czas – a jeśli to konieczne, poszukała pomocy u specjalisty, czy to psychoterapeuta, czy specjalista terapii Havening.

Autor: artykuł sponsorowany